Miejsce przymusowej zmiany

Jak nazywamy miejsce, w którym pod przymusem umieszcza się ludzi, po to aby ich zmienić (naprawić, uleczyć), by mogli, w efekcie, prawidłowo funkcjonować w społeczeństwie?

W miejscu tym dokonuje się proces narzucania pojęć i znaczeń, wdrażania w pożądany system wartości, wszczepiania właściwej interpretacji świata.

Cechą charakterystyczną tego miejsca jest podział na dwie odrębne grupy – rządzącą (personel nadzorczy, strażnicy), której zadaniem jest zmienianie oraz rządzoną - przeznaczoną do przerabiania.

Między dwiema grupami jest duży, często nieprzekraczalny, dystans. Zbytnie zbliżenie traktowane jest jako naruszenie norm. Miejsca przeznaczone do oficjalnych kontaktów między grupami są ściśle wyznaczone. Dąży się o depersonalizacji stosunków między nimi.

W miejscu tym rządzący mają większą swobodę ruchów, łącznie z prawem całkowitego opuszczenia instytucji. To oni planują czynności, ustalają plan dnia, tygodnia, roku. Zaplanowane działania są ważniejsze niż jednostkowe potrzeby.

Przy tym rządzący są bardziej pasami transmisyjnymi poleceń płynących z góry niż rzeczywistymi decydentami. Aby zagwarantować im możliwość skutecznego wypełniania roli, w jakiej zostali obsadzeni, wyposażono ich w zestaw zewnętrznych atrybutów siły – kar i nagród.

Pełnią one funkcję sterująco-kontrolną. Mają stymulować rządzonych do określonych działań. Za dobre sprawowanie (przestrzeganie poleceń) otrzymuje się nagrody. Za złe (odmowę, bunt) - kary.

Rządzeni w czasie przebywania we wspomnianym miejscu pozostają oddzieleni od świata zewnętrznego. W zasadzie nie uczestniczą w podejmowaniu decyzji o swoim losie. Są zobligowani do wykonywania określonych, powtarzających się czynności, według narzuconego regulaminu i planu.

Dąży się do ujednolicenia tożsamości podwładnych a nawet ich wyglądu fizycznego (stroje). Nałożone są także na nich ograniczenia w zakresie posiadania rzeczy osobistych. Podejmowane przez nich czynności są skrupulatnie rejestrowane i dokumentowane.

W efekcie wytwarzają na swoje potrzeby określone strategię przetrwania, których celem jest likwidacja dysonansu między swymi pragnieniami a standardami instytucji.

Do wyboru są trzy odpowiedzi:

a) więzienie

b) szpital psychiatryczny

c) szkoła

Tomasz Tokarz