Pasja a edukacja

Jednym z mitów ideologii rozwoju osobistego jest przekonanie o konieczności posiadania pasji (definiowanej jako niezwykle silne, namiętne, pochłaniające zamiłowanie do czegoś). Słowo to odmieniane jest na wszystkie przypadki. Zalezienie pasji traktowane jest jako warunek sukcesu. Życie z pasją opisywane jest jako wartościowsze.

Według mnie pasja jest nieco przereklamowana. Nie tylko nie jest kluczem do powodzenia. Jest w niej również coś ograniczającego. Kojarzy mi się z hermetycznością. Z zamykaniem na złożoność świata. Na inne doświadczenia i interpretacje. Oczywiście przekładam tu własne preferencje. Interesują mnie dziesiątki rzeczy. Rezygnacja z rozlicznych zainteresowań i zawężenie się do jednej wydaje mi się zubażające.

Nieprzypadkowo słowo pasja pochodzi o łacińskiego "pati", czy cierpieć. Passio to cierpienie, męka. Ale także silny gniew, furia. W każdym razie wiąże się z bólem. Pasja to namiętność, która szarpie i rani. Pasjonat (według słownikowej definicji) to gwałtownik, raptus, człowiek, który nie panuje nad emocjami, który nie kontroluje swoich fascynacji, który jest niewolnikiem własnych namiętności.

Co zatem z określeniem: "nauczyciel z pasją"? Czy rzeczywiście to właśnie pasja jest tym, co najcenniejsze w drugim człowieku? Czy przekładała się automatycznie na jakość nauczania? Spotykałem na swojej drodze edukatorów zafascynowanych jakimś wąskim wycinkiem wiedzy. Porwanych przez swe fiksacje. Monotematycznych. Kończyło się to niejednokrotnie przymuszaniem uczniów do podzielania zachwytu nauczyciela ("Co? Tego nie wiecie? Jak można tego nie wiedzieć?").

Nie oczekuję od nauczyciela pasji. Wystarczy mi, by dysponował adekwatną wiedzą, lubił i szanował dzieci oraz potrafił się z nimi komunikować. Nauczyciel ciekawy uczniów, otwarty na ich potrzeby, elastycznie reagujący na zmieniające się okoliczności, refleksyjny, interesujący się światem, krytycznie go analizujący oraz kreatywnie podchodzący do rzeczywistości wydaje mi się bardziej atrakcyjny dydaktycznie niż nauczyciel opanowany przez pasję.

Tomasz Tokarz