Szkoła wolnych ludzi

"Niewolnik jest żyjącym narzędziem" (Arystoteles, Etyka nikomachejska). Trudno o lepszą definicję mentalności niewolniczej. Podstawową cechą narzędzia jest wszak to, że bezrefleksyjnie służy innym. Nie ma własnej woli, własnych celów, własnych środków do ich realizacji. Jest bezwładną ręką wykonującą polecenia mózgu - obiektem manipulacji (nieprzypadkowo słowo manipulacja pochodzi z łacińskiego manus - ręka).

Przeznaczeniem niewolnika jest wykonywanie poleceń. Środkiem skłaniającym go do tego - system zewnętrznych stymulacji, opartych na kiju i marchewce. O ile jednak kiedyś dominowało oddziaływanie karami, z czasem zorientowano się, że bardziej efektywne jest sterowanie poprzez nagrody. Wmówiono niewolnikowi, że zdobywając je - realizuje siebie.

Taka postawa odróżnia niewolnika od człowieka wolnego, Ten działa autonomicznie, na podstawie wewnętrznego poczucia słuszności, w zgodzie z własnym rozumem - rządzi sam sobą. Jest zdolny zminimalizować zewnętrzne naciski.

Warto mieć to na uwadze rozważając organizację systemu edukacyjnego. To, jaki kształt nadajemy szkołom zadecyduje o zachowaniach naszych dzieci w przyszłości.

Tomasz Tokarz