Warunki sprawnego działania

Jakie są warunki potrzebne do sprawnego działania szkoły? Podzielę się z Wami kilkoma przemyśleniami zbudowanymi w oparciu o obserwacje prowadzone w "Autorskiej Szkoły Navigo" we Wrocławiu.

1. Warto zachować rozsądny balans między wolnością a jasną strukturą. Ta ostatnia może być na co dzień niewidoczna, niekrępująca, nieblokująca, ale sam fakt jej istnienia buduje poczucie bezpieczeństwa. Po prostu warto mieć się o co oprzeć. Paradoksalnie - granice sprzyjają swobodnemu działaniu.

2. Bardzo przydają się procedury. Nie muszą być wypracowane na samym początku. Widzę je raczej jako produkt sytuacyjny, budowany na potrzeby konkretnego przypadku, a potem dopracowywany i dopasowywany do płynnego biegu zdarzeń. Paradoksalnie - mądre procedury sprzyjają elastycznemu, zindywidualizowanemu podejściu do ucznia.

3. Ogromnie ważny jest lider. Czuwający, ale nie ubezwłasnowalniający. Dający przestrzeń do działania, słuchający, otwarty na propozycje, ale nie wahający się podjąć decyzji, zgodnej z jego oglądem sytuacji. Paradoksalnie mocny lider (mocny czyli wiedzący, czego chce i nie wahający się tej wiedzy użyć) - daje znaczną przestrzeń do autonomii.

4. Świetnie w codziennej pracy sprawdzają się ścieżki kompetencyjne. Uczniowie już pierwszej klasy mają określony zakres materiału do zaliczenia (zgodny z podstawą programową), ale sam proces jest spersonalizowany i oparty na decyzji ucznia. Paradoksalnie - sensowne sprecyzowanie wymagań pozwala na łatwiejsze wytyczenie własnych ścieżek.

5. Fundamentalną rolę odgrywa atmosfera w zespole. Rozmawianie, dzielenie się refleksjami, negocjowanie znaczeń buduje wzajemne zaufanie. W oparciu o przemyślany model komunikacyjny. Paradoksalnie - osadzenie kontaktów na konkretnym modelu pozwala na większą otwartość w relacjach.

Konkluzja: szkoła może mieć wyraziste ramy, a jednocześnie (a może dzięki temu) pozwalać na sporo autonomii, swobody działania, elastyczności, indywidualizacji i otwartości. Warunek jest jedne - ramy te muszą być budowane POD LUDZI, a nie ludzie przykrawani do ram.

Tomasz Tokarz