Jak zdobyć szacunek uczniów

Charakterystycznym elementem szkolnej gry są oczekiwania uczniów wobec nauczycieli. Paradoksalnie mogą wydawać się sprzeczne. Z jednej strony uczniowie oczekują, że nauczyciel będzie życzliwym i wyrozumiałym opiekunem, z drugiej - wymagającym i stawiającym jasne cele mobilizatorem. Wydaje się, że sporej cześci uczniów uczniom najbliższy jest model mistrzowski oparty na na sprawiedliwym, przyjaznym, ale zdecydowanym kierownictwie.

Po analizie wyniku kilku badań (cytowanych między innymi przez Andrzeja Janowskiego: „Uczeń w teatrze szkolnego życia") postanowiłem w kilku punktach zrekonstruować uczniowskie oczekiwania wobec nauczyciela.

A zatem: Nauczycielu, jeśli zależy ci na szacunku uczniów to:

UTRZYMUJ PORZĄDEK. Uczniowie oczekują, że nauczyciel ustali kilka jasnych zasad, które zorganizują proces uczenia. I że będzie ich przestrzegał i przestrzegania pilnował, skutecznie radząc sobie z oporem. Dopiero jak zobaczą w nauczycielu osobę, która potrafi wprowadzić i utrzymać ład - są gotowi do współpracy.

BĄDŹ SPRAWIEDLIWY. Uczniowie oczekują, że nauczyciel będzie obiektywny w przestrzeganiu ustalonych zasad. A także, że będzie jasno informował o konsekwencjach działań. Uczeń zaakceptuje karę, gdy będzie miał poczucie, że jest ona zasłużona – nie zaakceptuje, kiedy będzie miał wrażenie, że zrzucana jest na niego odpowiedzialność za innych. A także wtedy kiedy czuje, że przed karą nie został odpowiednio ostrzeżony. Dla uczniów bardzo ważna jest przewidywalność - przewidywali nauczyciele budzą zaufanie i dają poczucie bezpieczeństwa.

BĄDŹ WYROZUMIAŁY. Uczniowie z jednej strony chcą sprawiedliwości, ale z drugiej bardzo pozytywnie przyjmują przejawy elastyczności nauczyciela. Dzięki temu staje się dla nich bardziej ludzki. Nauczyciel powinien umieć wyznaczyć obszary „luzu”, być wyrozumiałymi dla niektórych zachowań uczniów a także pozwolić im (i sobie) na okazywanie zwykłych ludzkich słabości.

STAWIAJ AMBITNE, ALE REALNE WYMAGANIA. Uczniowie oczekują, że nauczyciel będzie konfrontował ich z ciekawymi, zrozumiałymi, sensownymi zadaniami. Których rozwiązanie będzie wymagało wysiłku, ale takiego na ich miarę. Które ich pobudzą do działania - ale nie przeciążą. I niekoniecznie chodzi tu po prostu o wyzwanie typu: macie przygotować się do kartkówki. Uczniowie muszą mieć poczucie, że to co robią ma jakieś znaczenie. Jednocześnie uczniowie oczekują, że nauczyciel wyjaśni to, co skomplikowane. Dopiero kiedy poświęci wystarczająco dużo czasu na objaśnienie, z czym mają się mierzyć - są gotowi do działania.

UWIERZ W UCZNIÓW. Uczniowie oczekują, że obok wyraźnych wymagań i kontroli nad porządkiem, nauczyciele dają im przestrzeń do samodzielnych działań, w których będą mogli się wykazać. Że ktoś potraktuje ich poważnie i zaufa w ich możliwości.

PROWADŹ LEKCJE W INTERESUJĄCY SPOSÓB. Uczniowie oczekują, że nauczyciel będzie potrafił ich zaciekawić. Zdarza się, że uczniowie mają trudności z wyjaśnieniem, czym jest to interesujące nauczanie, ale generalnie chodzi tu o lekcje, które przynoszą im nowe wiadomości, w taki sposób, że są łątwo zapamiętywane. Nieprzypadkowo tak lubią filmy na YouTubie, które zbudowane są na podobnym schemacie.

BĄDŹ ŻYCZLIWY. Uczniowie oczekują, że nauczyciel będzie ich traktował z szacunkiem i sympatią. Nie chodzi tu o kumplowanie. Nauczyciel może być wymagający i zdecydowany, ale jeśli daje odczuć, że jest po stronie uczniów - zostanie zaakceptowany. Z badań wynika, że uczniowie chętnie przyjmują nauczycieli żartujących i potrafiących się śmiać się z nimi.

Tak to wynika z deklaracji samych uczniów. A jak jest u Was?

Tomasz Tokarz